درباره وبلاگ


ما همه ناييم و از نيستان جداييم : بياييد يكنفس و يكدل درناي جانمان بدميمم و از آن بانگ عشق برآوريم و از اين نواهاي يكصدا دفتري گردآوريم و آنرا در نوای قلعه پایان بنگاريم . . .
آخرین مطالب
پيوندها
نويسندگان


خبرنامه وب سایت:





آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 1
بازدید دیروز : 0
بازدید هفته : 15
بازدید ماه : 44
بازدید کل : 8362
تعداد مطالب : 46
تعداد نظرات : 7
تعداد آنلاین : 1



Alternative content



موسیقی ایرانی
وبلاگ تخصصی موسیقی ، نوای قلعه پایان (صالح ابراهیمی قلعه)




در اين قسمت سیم گیر کمانچه را مورد بررسي قرار مي دهيم.
سیم گیر در زیر کاسه قرار دارد و چنانکه از اسمش پیداست وظیفه ی گرفتن سیم ها و حفظ کوک ساز را برعهده دارد.

نمای کلی کاسه و محل استقرار سیم گیر


سیم گیر از جمله قسمت های ساز کمانچه است که تغییرات زیادی در آن روی داده است.در کمانچه قدما سیم گیر


فقط وظیفه ی گرفتن سیم ها را داشت اما با ورود ویولون به ایران و بیشتر در چهار دهه ی اخیر ، در سیمگیر کمانچه تغییراتی داده شد که بیشتر متاثر از سیم گیر ویولون بود .این تغییرات در سیم گیر به شکل وسیله ای پیچ مانند ظهور کرد که به سیم گیر کمانچه اضافه شد و وسیله ای شد برای کوک کردن دقیق ساز. در بین نوازندگان به این قسمت از سیم گیر تاندر گفته میشود.







نمای سیم گیر از زوایای مختلف



به هرحال این تغییر در حال حاضر در کمانچه پذیرفته شده و به نوازند ه های این ساز کمک زیادی میکند. هر چند برخی از نوازندگان معاصر زیاد موافق استفاده از تاندر نیستند.



----------------------------------------------------




قسمت بعدی که می توان گفت مهمترین قسمت کمانچه هم هست کاسه کمانچه است.کلا در ایران کاسه ها را به دوشکل می سازند.یکی به صورت کروی که در موسیقی شهری و دستگاهی ایران کاربرد دارد و نوع دیگر کمانچه هایی هستند که به صورت مخروط ناقص ساخته میشوند و در قسمت های مرکزی و غربی ایران مثل لرستان و چهارمحال و بختیاری رواج دارند.این کمانچه ها چون معمولا در مراسم های رسمی مردم مثل عروسی و پایکوبی و سوگواری مورد استفاده قرار میگیرند پشت باز ساخته میشوند تا با افزایش حجم صدا بتوانند این گونه مراسم ها را به خوبی پوشش دهند.سازهای پشت باز صدایی تیز و رسا و شفاف دارند و معمولا دارای سه سیم هستند اما در سالهای اخیر تحت تاثیر کمانچه های سنتی سیم چهارم هم به آنها اضافه شده است.وزن این نوع کمانچه در مقابل کمانچه های کروی سبک تر است و معمولا از چوب توت و به صورت یک تکه ساخته میشوند.



نمای جانبی از کاسه کمانچه های پشت باز (ساخته ی دست استاد مراحمی)



نمای کلی کمانچه های پشت باز



کمانچه های کروی هم به صورت یک تکه و ترکه ای ساخته میشوند.کاسه های یک تکه از چوب های مختلف ،معمولا از گردو خراطی میشوند .درکمانچه‌های ترکه‌ای، سازنده ، ترکه های خم شده را را بر روی قالب مشخص کروی شکلی قرار می دهد تا ترکه ها در کنار یکدیگر کاسه ساز را شکل بدهند و در نهایت با تکمیل شدن کاسه و حالت گرفتن ترکه ها ، قالب را از قسمت جلویی کاسه که بعدا پوست بر روی آن قرار میگیرد خارج می کند. ضخامت کاسه‌های ترکه ای کم است و به همین دلیل کاسه سبک تر است چرخش کمانچه که یکی از مهمترین اصول نوازندگی است در این نوع سازها راحت تر انجام می شود.ضمنا کمانچه های ترکه ای معمولا از نظر شکل ظاهری زیباتر و شکیل ترهستند.قطر بیرونی کاسه کمانچه موسیقی سنتی معمولاً 20 سانتی متر است، در حالی که در مناطق مختلف ایران اندازه کاسه کمانچه متفاوت است، ترکمنها ، کمانچه را با کاسه‌های بسیار کوچک می سازند. در نقاط دیگر دنیا نیز که سازهایی شبیه به کمانچه ایرانی دارند کاسه‌ها کوچک و غالبا از پوست نارگیل ساخته می‌شود.





نمای کاسه کمانچه های ترکه ای (ساخته ی دست استاد بیاض امیر عطایی)



انواع دیگر کاسه های ترکه ای :
کاسه ی ترکه ای (ساخته ی دست استاد ملکی)

 
کاسه ی ترکه ای (ساخته ی دست استاد ملکی)



کاسه ی ترکه ای (ساخته ی دست استاد کربلایی)


                                         کاسه ی ترکه ای (ساخته ی دست استاد جاوید مقدم)



                                                                                                                   پایان قسمت دوم


شنبه 9 ارديبهشت 1391برچسب:, :: 23:11 ::  نويسنده : صالح ابراهیمی

کمانچه یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی است و شاید بتوان گفت بعد از تار مهمترین ساز موسیقی ایرانی است. کمانچه نه تنها در موسیقی دستگاهی بلکه در موسیقی مقامی ایران نیز کاربرد فراوان دارد و در مناطق مختلف ایران مثل لرستان ، گیلان و مازندران ، شمال خراسان ، ترکمن صحرا ، کرمانشاه و کردستان با زندگی روزانه ی مردم گره خورده .
شاید اولین بار در دوره ی صفویه کمانچه با شکل کنونی وارد موسیقی ایرانی شد و کم کم و در طول تاریخ با همت نوازندگانی چیره دست تبدیل به یک ساز کامل برای اجرای موسیقی ایرانی شد، و جایی در دل موسیقیدانان و شنوندگان موسیقی برای خود باز کرد.
امروزه بعد از حدود دو قرن و بعد از گذراندن افت و خیزهای فراون ، به لطف نوازندگان متعدد و متعهد کمانچه، این ساز همچنان به عنوان یکی از سازهای موسیقی ایرانی مطرح است و به حیاط خود ادامه می دهد.


 

در این نوشته قصد داریم تا با قسمت های مختلف ساز کمانچه با کمک تصویر بیشتر و بهتر آشنا بشویم.
به علت گستردگی بیش از حد مطالب و احتمال خستگی خوانندگان از این گستردگی، مباحث در چند بخش مجزا نوشته خواهد شد.



شاید بتوان گفت کمانچه از سه قسمت اصلی تشکیل میشود: 1- کاسه 2- دسته 3- بالادسته که قسمت های فرعی روی این سه قسمت اصلی سوار میشوند.





نمای کاسه





نمای دسته



                                 



نمای کلی بالا دسته



قسمت اول


از قسمت پایین ساز یعنی کاسه و متعلقاتش شروع می کنیم



پایه ساز:همانطور که می دانید کمانچه به وسیله ی پایه ای که در زیر کاسه اش قرار دارد روی زمین قرار میگیرد.بر خلاف تصورعموم مردم و متاسفانه عده ای از اهل موسیقی حفظ تعادل کمانچه در حین نوازندگی و عمل چرخاندن ساز که در آن پایه ساز نقش اساسی را ایفا میکند از سخت ترین قسمت های نوازندگی این ساز است. (برخلاف ویولون که نوازنده دغدغه ی کمتری برای حفظ تعادل ساز دارد).



با رشد هنر ساخت ساز، پایه ها که در گذشته ثابت بوده و در واقع به ساز وصل بودند و معمولا هم بسیار بلند بودند (مثل ساز استاد بهاری) از ساز جدا شده و حتی این امکان به نوازنده داده شد که اندازه پایه را به سلیقه ی خود کوتاه یا بلند کند..برای طول و عرض پایه نمی توان اندازه خاصی را ذکر کرد و همانطور که اشاره شد به سلیقه نوازنده و موقعیت اجرایی بستگی دارد چنانچه برخی از نوازندگان در بعضی موارد از پایه هم استفاده نمی کنند .



                                      



                                                          نمای پایه از کنار



                                      



                                                       نمای پایه از جلو



خود پایه هم از چند قسمت تشکیل شده :


1- پایه اصلی که قابلیت جدا شدن را داراست و معمولا به صورت استوانه ساخته میشود .





پایه ی اصلی ساز که قابلیت جدا شدن را دارد.

2- قسمت ثابت پایه که در زیر کاسه تعبیه شده که شامل محلی برای ورود پایه استوانه ایست - به صورت تو خالی - که از طرفی دیگر وارد کاسه شده و برای تحکیم بیشتر دسته تا اواسط شکم دسته وارد می شود که دیدن آن بر ما پوشیده است.



قسمت ثابت پایه که پایه متحرک داخل آن قرار داده می شود.


 
نمای داخل کاسه از پشت که میله ادامه پایه را نشان میدهد.



نمای کلی کاسه ، که در پشت پوست ادامه پایه ساز مشاهده میشود که برای استحکام ساز تا اواسط دسته ساز ادامه دارد.

همانطور که گفته شد چون میله تشکیل دهنده ی پایه ی ساز تا داخل دسته ادامه دارد ودسته هم پیرامون این پایه میچرخد، در نتیجه وجود پایه ، چرخش ساز را برای نوازنده راحت تر می کند.

پایان قسمت اول



شنبه 9 ارديبهشت 1391برچسب:, :: 23:8 ::  نويسنده : صالح ابراهیمی

صفحه قبل 1 صفحه بعد