البوم عکس استاد محمد رضا لطفی،نوازندهٔ برجسته و سرشناس تار، سه‌تار و ردیف‌دان، موسیقی‌دان و آهنگساز، همچنین پژوهشگر و مدرس موسیقی سنتی ایرانی بود. وی در بداهه‌نوازی استادی چیره‌دست بود. لطفی در کنار تار و سه‌تار،کمانچه، دف و نی نیز می‌نواخت.استاد لطفی در ۱۷ دی ۱۳۲۵ در گرگان به دنیا آمد و پس قریب نیم قرن تلاش و خدمت در زمینه موسیقی ایرانی در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ تهران چشم از جهان فروبست...

البوم عکس استاد شهرام ناظری ، متولد ۲۹ بهمن ۱۳۲۸ در شهر کرمانشاه ، خواننده، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز و استاد موسیقی ایرانی، کردی و موسیقی مقام ایرانی...

به گزارش پايگاه خبري تحليلي موسيقي ايراني «ناشکيبا» فرزاد طالبی در گفتگو با خبرگزاری مهر با تشکر از تلاش های پیروز ارجمند در سمت مدیر کلی دفتر موسیقی وزارت ارشاد توضیح داد: از روزی که به عنوان سرپرست در دفتر موسیقی وزارت ارشاد منصوب شدم تمام تلاش من بر این قاعده استوار خواهد بود که سیاست های کلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه موسیقی را دنبال کنم و برای پیشبرد این اهداف عالی، تمام تلاش خود را انجام دهم. البته این یک موضوع طبیعی است که وقتی فردی با عنوان سرپرست در یک نهاد دولتی قرار می گیرد اجرای سیاست ها و برنامه های مصوب آن نهاد دولتی و رتق و فتق امور جاری از مهمترین اولویت های کاری اوست، یعنی این وضعیت با وضعیت مدیرکلی تفاوت های زیادی دارد.

وی ادامه داد: امیدوارم شرایط را به گونه ای پیش ببریم که اوضاع موسیقی بهبود پیدا کند. به طور حتم من تمام تلاش های خود را انجام خواهم داد تا زمان انتخاب مدیر کل دفتر موسیقی مشکلی در کارها به وجود نیاید و هنرمندان اهالی موسیقی بدانند تا زمانی که در این نهاد حضور خواهنم داشت حداکثر تلاش خود را برای ارتقای سطح کیفی و کمی فعالیت های موسیقایی کشور انجام خواهم داد.

طالبی ادامه داد: من از فروردین ماه امسال به عنوان معاون دفتر موسیقی در بدنه معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به خدمت بودم و در این مدت گفتگوها و همکاری تنگاتنگی با آقای ارجمند به عنوان مدیر کل دفتر موسیقی داشتم. کما اینکه در همین دوران فعالیت بود که تلاش کردم بیشتر و بهتر با شرایط موجود حوزه موسیقی آشنا شوم. به هر ترتیب آنچه در این مدت همراه با آقای ارجمند اتفاق افتاد همکاری دوستانه و خوبی بود که برای من بسیار ارزشمند است.

سرپرست جدید دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برنامه های جدید این نهاد دولتی در حوزه موسیقی تصریح کرد: تا آنجا که می دانم حوزه نظارت در دفتر موسیقی وزارت ارشاد نیازمند کار بیشتری است و آنچه اولویت اصلی مان در دفتر موسیقی وزارت ارشاد خواهد بود تمرکز روی مباحث آیین نامه ها، شیوه نامه ها و روشمند کردن گردش امور جاری دفتر موسیقی است چراکه معتقدم تاکنون نظارت کافی روی این مقولات صورت نگرفته است و امیدوارم که در این دوره بتوانم با مشخص کردن مسیر کاری در جهت بهبود اوضاع تلاش هایی انجام دهم.

وی بیان کرد: موضوع نظارت و ارزشیابی یکی از مهمترین کارهای دفتر موسیقی وزارت ارشاد با توجه به حساسیت های موجود است که همانطور که هنرمندان اهالی رسانه می دانند در ماه های اخیر سمت مدیریت واحد نظارت و ارزشیابی دفتر موسیقی خالی از فردی بود که بتواند در این حوزه مدیریت کند بنابراین یکی از مهمترین کارهایی که مدنظر دارم تعیین مدیر واحد نظارت و ارزشیابی دفتر موسیقی در دوره جدید است که امیدوارم با مشخص شدن چارچوب ها در این فضا نیز بتوانیم به کار خود ادامه دهیم.

طالبی در پاسخ به اینکه نحوه حضور سرپرست دفتر موسیقی در شورای سیاست گذاری جشنواره موسیقی فجر و مدیریت ارکسترهای موسیقایی دولتی به چه شکل خواهد بود؟ توضیح داد: همانطور که اشاره کردم وظیفه سرپرست حفظ و بهبود شرایط فعلی و ایجاد بستری مناسب برای فعالیت مدیر دفتر در آینده است. ضمن اینکه سیاستگذار و تعیین کننده همه موارد مربوط به حوزه های هنری برعهده معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است بنابراین هنوز نمی توانم در رابطه با نحوه حضورم در شورای سیاستگذاری جشنواره موسیقی فجر و مواردی دیگر اظهار نظری داشته باشم چراکه همه این کارها باید در آینده مشخص شود.

سرپرست دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با قدردانی از اهالی رسانه که طی هفته های اخیر پیگیر ماجراهای مدیریتی دفتر موسیقی وزارت ارشاد بوده اند، تاکید کرد: یکی از سیاست های خوب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره جدید تعیین سخنگو بوده است که در یک روال منطقی بتواند طی پروسه های زمانی مشخص مسائل مربوط به حوزه های مختلف زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به رسانه ها منتقل کند، بنابراین روال منطقی این است که آنچه که در حوزه های مربوط به فعالیت های وزارت ارشاد صورت می گیرد توسط سخنگو به رسانه ها منتقل شود چراکه ایجاد چنین فضایی می تواند از بسیاری از آسیب ها جلوگیری کند و این فضا به طور حتم به نفع نهادی چون دفتر موسیقی است که بیشتر درگیر کارهای اجرایی است و امیدواریم از این پس بتوانیم در یک فضای تعامل گونه از طریق سخنگوی وزارت ارشاد، مسائل مربوط به حوزه موسیقی را در رسانه ها انعکاس دهیم.

وی در پایان صحبت هایش بیان کرد: بنده ارادت بسیار ویژه ای به رسانه ها دارم و از آنها می خواهم غیر از توجه به ظرفیت های رسانه در بحث خبررسانی در حوزه های نظارتی نیز مشارکت ویژه ای داشته باشند و ما را از نقطه نظرات خود در حوزه موسیقی بی نصیب نکنند.

سخن را از جایی آغاز می کنیم که پذیرفته ایم ،هنر جدای از زندگی نیست . نمودهای گوناگون هنر از پیدایش بشر با او بوده است و خواهد بود ، و باز قبول داریم که یکی از این نمودها موسیقی است . « موسیقی آینه ای است تمام نما که در آن می توان  پیشرفت یا سیر قهقرایی یک اجتماع را به وضوح مشاهده نمود .»

درباره  موسیقی با اینکه هنوز دیرزمانی از شناخت علمی و تاریخی آن نمی گذرد ، دریایی از مطالب و عقاید و اندیشه ها جمع شده است ، و اگر این نیز دلیلی باشد بر این که موسیقی پدیده ای تجملی  و تفریحی نیست که در زمانی بتوان ان را از انسان جدا کرد،می رسیم به این که هنرکه توانایی بی حدی در بیان عواطف انسان و نقش مهمی در شکوفایی خصلتهای نهفته و فراتر از خوب انسانی دارد،به چه طریقی باید هدایت شود،و چه عواملی در تعلیم موسیقی اساس قرار میگیرند .در این باب کارهای بسیاری شده است ازهزاران سال پیش در جاهای مختلف دنیا موسیقی را تعبیر و تفسیر کرده اند و ان را در زمره علوم مختلف قرار داده اند و برایش کتابها نوشته اند و روشهایی نیز برای تعلیم ان ابداع کرده اند .از ده قرن پیش توانسته اند علامتهایی برای نوشتن موسیقی تدوین کنند و در مدارس به طور جدی به امراموزش هنر بپردازند ،و امروز در تمام دنیا شاهد وجود مراکز آموزش موسیقی در سطوح مختلف یادگیری از دوره های پیش از دبستان تا مراحل بالای دانشگاهیهستیم .

موسیقی و تعلیم آن در کشور مامسیر به خصوصی داشته است . اقای حسینعلی ملاح در مقاله ای با عنوان  « سابقه تاریخی خط موسیقی  در ایران » پیدایش خط موسیقی را به زمان زرتشت در یازده هزار سال  پیش نسبت می دهد . در این مقاله آمده است : « خط دین دبیره که کهن ترین خط موسیقی است ویژه ثبت سروده های زرتشت بوده است – این خط در طول صدها قرن دگرگونیهایی پیدا کرده و سرانجام الفبای ابجد در آمده است – بعد از اسلام به وسیله تعدادیاز حروف ابجد و علاماتی که اختیار کرده بودند هر نوع موسیقی را ثبت  میکردند .»

اکثر  دانشمندان  ایرانی بعد از اسلام ، تحقیقات و تألیفاتی در زمینه مباحث علمی موسیقی داشته اند .

آقای  حنانه ثبت آهنگهایی را به وسیله عبدالقادر مراغه ای عنوان کرده است . ولی در هر حال آنچه که از روش تعلیم موسیقی در ایران تا یکصد سال پیش معلوم شده است ، این که در آموزش موسیقی از نوشته ای که بتوان آن را خط موسیقی نامید استفاده نمی کرده اند . و آنچه از موسیقی سنتی در مدرسه دارالفنون تعلیم داده شده ، و شیوه جدید آموزش برای بعضی از سازها که اغلب غربی بودند ، مورد استفاده قرار گرفت و به تدریج در تمام کلاسهای موسیقی جایگزین روش قدیم گردید .

با این حال در مجامع اساسی موسیقی و در محضر استادان موسیقی سنتی ایران ارزش تعلیم از طریق شنیدن به قوت خود باقی است . باید به این نکته تئجه کرد که موسیقی سنتی ما مبتنی بر ردیفهاست ، و ردیفها سرشار  است از حالتهای بیانی بسیار ظریف و گاهی پیچیده که طبیعتاً هیچ خطی نمی تواند به طور کامل علامتهایی برای ثبت آن داشته باشد . در اینجاست که بیان استاد از طریق ساز یا گفتار و حتی حرکات صورت و رفتار او مبنایی برای یادگیری قرار می گیرد .

نوشته صالح ابراهیمی قلعه

پیشینه و معرفی تار

واژه "تار" در نوشته های موسیقی دانان قدیم ایران همچون صفی الدین ارموی، خواجه بهاءالدین، ابوالفرج اصفهانی و تنی چند از شاعران و نویسندگان دوران گذشته بسیار یاد شده است ولی معلوم نیست منظور ایشان همین سازی باشد که ما امروزه به نام تار می شناسیم. حتی دوبیتی شاعر معروف و شوریده ایران بابا طاهر همدانی که واژه تار در آن به کار رفته است نمی تواند رد پای درستی از این ساز به دست دهد: دلی دیدم چو مرغ پا شکسته چو کشتی، بر لب دریا نشسته همه گویند که طاهر تار بنواز صدا چون می دهد تار شکسته در گذشته سازهایی با عنوان چهار تار، پنچ تار و شش تار بوده اند که این نام ها فقط تعیین کننده تعداد سیم یا تارهای آن سازهایند. بنابراین نمی توان به چنین عنوان هایی اعتماد کرد و مطمئن بود که منظور از چهارتار، پنج تار یا شش تار، همین ساز تار امروزی بوده باشد.

بر اساس نقاشی های مربوط به بزم شاه عباس صفوی در عمارت چلهستون اصفهان، معلوم می شود در آن زمان سازی مانند تار امروزی رواج نداشته است. در یکی از این نقاشی ها، سازهایی مانند دف، نی، قانون، کمانچه و سازی مضرابی شبیه به تار دیده می شوند. با توجه به این که یکی از سندهای محکم برای یافتن پیشینه هر ساز، وجود نقش ها و نقاشی های مختلف از عهد گذشته می باشد و چنین سندی تا کنون برای ساز تار بدست نیامده است، می توان گمان داشت که این ساز خیلی قدیمی نیست و احتمالاً در 200 تا 250 سال پیش به شکل امروزی در آمده باشد. قدیمی ترین تصویر متعلق به آن مربوط به اوایل دوران حکومت ناصرالدین شاه است که میرزا علی اکبر فراهانی، بزرگ خاندان هنرپرور فراهانی را در حال آموزش تار به هنرآموزان دربار قاجار نشان می دهد.

تار از دوره فتحعلی شاه قاجار کم کم به ساز اول موسیقی شهری ایران تبدیل شد. مهم ترین و معروف ترین نوازندگان این دوره نیز همگی تارنواز بودند و همچنین ردیف موسیقی دستگاهی ایران نیز به کوشش نوازندگان تار شکل گرفت. به جز منطقه آذربایجان، هیچ شکلی از تار در موسیقی های بومی ایران وجود ندارد. اما شکل متفاوتی از آن به نام رباب در مناطق وسیعی از بلوچستان، افغانستان و تاجیکستان از گذشته های دور به یادگار مانده است. به گمان ژان دورینگ پژوهشگر معاصر فرانسوی، تار امروزی برگرفته از ساز رباب قدیم است. زیرا شکل کاسه هر دو ساز، دوقلوست و سطح روی شان با پوست حیوان پوشیده می شود.

شکل دیگری از تار، در مناطق شمال غرب ایران و همچنین کشور آذربایجان به نام تار قفقازی وجود دارد. این ساز نیز بنا به پژوهش های ورتکف Vertkov و دیگر صاحب نظران آذربایجانی، تا پیش از قرن 12 هجری (اواخر قرن 18 میلادی) در قفقاز دیده نشده است. در آن زمان یک نوازنده ماهر به نام صادق اوغلی به آن سه سیم واخوان افزود و کمی شکلش را تغییر داد. بدین ترتیب تار قفقازی اقتباسی از تار ایرانی و در اصل برگرفته از رباب است. در حال حاضر این ساز با کاسه ای کوچک تر از تار ایرانی، هشت سیم دارد و محل قرار گرفتن آن همانند عکس های نوازندگان تار دربار قاجار، بر روی سینه نوازنده است.

قدیمی ترین تار ایرانی که در جهان غرب شناسایی شده، به سال 1289 هجری خورشیدی در یک موزه انگلیسی و قدیمی ترین سند تارنوازی با شکل و شمایل امروزی نیز، نوشته ای از گوبینو Gobineau جهانگرد فرانسوی است که در سال 1235 خورشیدی، تارنوازی آقا علی اکبر فراهانی را در تهران از نزدیک دیده و او را یک هنرمند طراز اول جهانی توصیف کرده است

طنين ساز گروه «دستان» و آواز سالار عقيلي، شامگاه 16 شهريور ماه بار ديگر مخاطبان را ميهمان يك فضاي ايراني در برج ميلاد تهران كرد.

به گزارش ايسنا ، شب «دستان» در دستگاه «نوا» آغاز شد. متبسم با تارش، حدادي با تنبكش و بهروزي‌نيا با «بربط» آهنگي ملايم نه چندان فرح‌بخش و نه آنچنان محزون نواختند و نواختند تا نرم‌نرمك «كمانچه» سعيد فرج‌پوري از راه رسيد و «مُدگردي‌ها» (ابرازي براي ايجاد تنوع در موسيقي) از همين جا آغاز شد، گاهي «دف» و «دايره» بهنام ساماني با تنبك پژمان حدادي گفت‌وگو مي‌كردند و با هم به اوج مي‌رسيدند.

پنج نوازنده چيره‌دست «دستان» كه از اقصي نقاط جهان براي چنين شبي دور يكديگر جمع شده بودند از «باد» نواختند و «خفتن در آتش» را لمس كردند تا جايي كه «باران خاكستر» باريدن گرفت و همه چيز را شست. تشويق‌هاي پي در پي حاضران نشان مي‌داد كه آهنگسازي حسين بهروزي‌نيا و سعيد فرج‌پوري برايشان مقبول افتاده و موسيقي بي‌كلام توانسته آن‌ها را راضي نگه دارد. با به پايان رسيدن بخش اول نوازندگان صحنه‌ي مزين به پنجره‌ها و فرش‌هاي ايراني را كه بنرهاي اسپانسر، زيبايي‌اش را تا حدي سلب كرده بود ترك گفتند و اندكي بعد اين بار با سالار عقيلي به صحنه بازگشتند. اينجا بود كه تشويق‌هاي تماشاچيان بالا گرفت و سالار عقيلي(ميخانه خاموش) را با كلامي از مهدي اخوان ثالث اينگونه خواند.

در اين ميخانه خاموش و دور افتاده و خلوت

تن تنها نشسته نرم نرمك باده مي‌نوشد

كم و كم كم و نم و خلوت لبي تر مي‌كنيم آهسته و نم‌نم

با شنيدن صداي عقيلي و ادامه يافتن ساز و آواز ياد صحبت‌هاي حميد متبسم مي‌افتاديم كه تاكيد داشت «دستان» خواننده‌سالار نيست اما خواننده‌اش، سالار است. موسيقي در پرده «ماهور» و «اصفهان» ادامه يافت و آواز عقيلي هم ابهت خاصي به موسيقي وزين ايراني مي‌بخشيد. آوازي شكسته و دلكش كه به نغمات موسيقي شرقي شبيه بود.چندي بعد متبسم با تار خود از «احوال دل» روايت كرد و عقيلي اينگونه خواند:

روزها فكر من اين است و همه شب سخنم

كه چرا غافل از احوال دل خويشتنم

از كجا آمده‌ام آمدنم بهر چه بود

به كجا مي‌روم آخر ننمايي وطنم

اينجا نغمه تار و كمانچه غوغا مي‌كند و با كلامي از ابوالقاسم لاهوتي همراه مي‌شود.

نشد يك لحظه از يادت جدا دل

زهي دل آفرين دل مرحبا

هزاران بار منعش كردم از عشق

مگر برگشت از راه خطا دل

از اين دل داد من برسان خدايا

زدستش تا به كي گويند خدايا

سازهاي كوبه‌اي پژمان حدادي و بهنام ساماني با يكديگر به اوج مي‌روند و همخواني عجيبي با اين كلام مولانا پيدا مي‌كنند.

آمده‌اي كه راز من بر همگان عيان كني

زان دل بي‌نشانه را جلوه دهي نشان كني...

و تشويق‌هاي پياپي مخاطبان شب «ميخانه خاموش» گويا روشن‌تر از آن چيزي كه اعضاي «دستان» تصور مي‌كردند به پايان رسيد و با تقديم شاخه‌هاي گل از سوي مخاطبان همراه شد اما تعداد اندكي از مخاطبان هنگام خروج از سالن معتقد بودند كه «دستان» كم‌فروشي كرده و تعدادي از قطعات را اجرا نكرده است. اين در حالي بود كه تمام قطعات مندرج در بروشور توسط گروه اجرا شد و تغييري نيز در آنچه در نشست خبري كنسرت اعلام شده بود، پيدا نكرده بود. به گزارش ايسنا، اين كنسرت 18 شهريور نيز در برج ميلاد تكرار خواهد شد.

بابلسر به محمدرضا لطفی مجوز نداد.

به گزارش ايسنا، کنسرت محمد رضا لطفی در شهرستان بابلسر به دلیل نگرفتن مجوز لغو شد.

تور موسیقی محمدرضا لطفی که از 25 شهریور ماه در شهر ساری آغاز شده و قرار بود در چهار شهر استان مازندارن به صحنه رود؛ به دلیل نگرفتن مجوز در شهر بابلسر لغو شد.

محمدرضا لطفی در توضیح لغو کنسرت خود در بابلسر گفت: گروه‌ همنوازان شیدا از 7 ماه پیش تدارک یک تور موسیقی برای استان مازندران دیده بود و با اینکه برگزاري کنسرت در شهرستان‌ها توجیه اقتصادی ندارد ولی موظف به برگزاري این کنسرت شد.

وی با اشاره به اینکه در این تور قرار بود در شهرستان بابل نیز اجرا داشته باشند، افزود: شهر بابل از نظر برگزاری کنسرت شهری است که حاشیه‌های زیادی دارد و امکان برگزار کنسرت در آن بسیار سخت است. اما شهر ساحلی بابلسر همواره بدون مشکل کنسرت‌هایش را برگزار می‌کرد و مردم در آرامش به کنسرت می‌رفتند.

این آهنگساز و نوازنده تار از برخورد رئیس اداره ارشاد بابلسر انتقاد کرد و اظهار داشت: متاسفانه مدیر اداره ارشاد بابلسر در آخرین روزهای مانده به کنسرت، از دادن مجوز خودداری کرد و دیگر نهادهای شهری را مقصر دانست؛در حالی‌که با بقیه نهادهای ذیربط مانند فرماندار و غیره تماس گرفته شد و همه اعلام کردند که ما با اجرای کنسرت مخالفتی نکرده‌ایم.

سرپرست گروه موسیقی همنوازان شیدا با تاکید بر این موضوع که بیش از 45 سال برای هنر موسیقی این مملکت زحمت کشیده است، خاطرنشان کرد: همواره تلاش کرده‌ام به تنومند شدن درخت موسیقی و آواهایی ایران زمین کمک کنم اما دریغ از حمایت‌های کوچک! به نظرم مسئولان باید رسیدگی‌های لازم را برای برطرف کردن این مشکل بزرگ در شهرستان‌ها انجام دهند.

محمدرضا لطفی در پایان گفت:آیا دولت ما مرکز تصمیم گیر واحد ندارد؟ آیا وزیرارشاد قادرنیست این گونه مسائل را در چهار چوب یک اساسنامه واحد به اجرا درآورد؟

به گزارش ايسنا، طبق اعلام روابط عمومی موسسه فرهنگی آوای شیدا، محمدرضا لطفی به همراه گروه موسیقی «همنوازان شیدا» به خوانندگی علیرضا فریدون‌پور 25 الی 27 شهریور در شهرساری به صحنه می‌رود.